ANKRAJ YAPIM YÖNETİMİ
Bu yapım yöntemi 10-100 ton kapasiteli, geçici ve kalıcı, ön germeli ankraj imalatı için gerekli uygulama tekniği, makine, ekipman ve malzemenin seçimi, hazırlanması, yerleştirilmesi ve ön germe yöntemlerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.
Uygulama sırasında, “DIN 4125 Ground Anchorages” standartına uyulacaktır.
İnşaat sahası ve yolları makine ve personelin verimli çalışarak planlanan günlük imalat miktarlarının yapılabilmesi ve imalat kalitesine ulaşılabilmesi için düzgün ve kuru tutulmalıdır.
Delgi makinesi, paletli vinç, beton mikseri, beton pompası ve sair ağır iş makinelerinin on cm ’den fazla batmadan çalışmalarına imkan sağlayacak biçimde düzeltilip, sıkıştırılacaktır. Dolgular delme işini zorlaştırmayacak uygun malzemelerle yapılacaktır.
Çalışma sahasında uygun yüzey drenaj sistemi tesis edilerek platformun kuru kalması sağlanacaktır.
Foraj malzemesi ve yer altı suyu sürekli olarak sahadan uzaklaştırılarak çalışma sahasının bozulması önlenecektir.
Uygulama projeleri ve yapım yöntemleri zemin raporlarına göre belirlenecektir.
Yer altında ve üstündeki delmeyi zorlaştıran beton ve çelik engeller, altyapı kanalları resmi kuruluşlara yazılı tespit yaptırılarak işveren tarafından kaldırılması sağlanacaktır.
Ankrajların zemine işaretlenmesi şantiye sorumlusu tarafından tek tek yapılacaktır.
Ankrajların planda, düşeyde ve eğimindeki sapma miktarları toleransları aşamaz.
Ankrajların yerleştirme sırası daha önce yapılmış olan ankrajları yerlerinden yatay ve düşey doğrultularda minimum derecede hareket ettirecek şekilde olacaktır.
Bir ankraj bitiminden en az 24 saat geçmeden 1.5m çevresinde delgi yapılmayacak, hava basıncı ile delgi yapılıyorsa ise imalat atlamalı olarak sürdürülecektir.
Ön gerilmeli ankrajlar üç kısımdan oluşacaktır:
Ankraj Başlığı: Başlık plakasıyla beraber çalışan bu kısım ön germe kuvvetinin zemini tutan iksa yüzeyine aktarılmasını sağlar.
Ankraj başlıkları, tendonu oluşturan sarmal çelik halatların tip ve adetlerine göre dizayn edilir.
Ankraj tendonlarının başlık plakasına sabitlenmelerinde dişli kıskaç kelepçeler-kama (grip) kullanılır.
Serbest Tendon(Serbest Gerilme Uzunluğu) : Ankrajların kök kısmı ile başlık kısmını bağlayan, yani ön germe kuvvetini kök bölgesine aktaran ve artan gerilmeyle beraber elastik uzama gösteren kısımdır.
Ankraj Kökü (Yapışma Uzunluğu): Enjeksiyon yapılarak oluşturulan, enjeksiyon – zemin aderansıyla ön germe kuvvetinin sağlam zemine aktarılmasını sağlayan kısmıdır.
7.1. İksa yüzeyinde, zemin koşullarına göre anolar halinde kazı tekniği uygulanır ve makinenin delgi yapabilmesi için ankraj kotundan daha derin hafriyat yapılmalıdır.
7.2. Ön germeli ankraj imalatı için projede belirtilen boyda, çapta ve eğimde delik açılacaktır.
7.3. Delgi işlemini müteakiben sahada hazırlanan ankraj demeti, kuyu içerisine hiçbir şekilde kirlenmesine (toz,toprak,çamur vb.) izin verilmeden yerleştirilir.
7.4. Basınçlı enjeksiyon dışarı taşırılarak ankraj kök bölgesi temiz ve yeterli mukavemette oluşturulacaktır.
7.5. Ankrajın yüklerini zemine aktaracağı çelik veya betonarme iksa yüzeyi imal edilir.
7.6. Ankraja ön germe uygulanır.
Delgi yöntemi, kullanılacak makine ve ekipman, malzemelerin cinsi ve miktarı zemin ve kaya özelliklerine bağlı olarak değişir. Kohezyonlu zeminlerde sondaj sıvısı ile yapılan delginin, gücünde meydana getirdiği azalma dikkate alınacaktır.
Bu tür gerekli teknik bilgilerin toplanıp irdelenmesi sonunda aşağıda listelenen delgi yöntemlerinden birinin kullanılmasına karar verilir.
a) Burgu(auger)kullanılarak delgi (hava gerekebilir.)
b) Kaya matkabı (rock bit) ile delgi (hava veya su gereklidir.)
c) Üstten vurmalı çekiç (top hammer) ile delgi (hava gereklidir.)
d) İçten vurmalı çekiç (down the hole hammer) ile delgi (hava veya köpük gereklidir.) [Bu metot kaya delinmelerinde kullanılır.]
e) Odex ile delgi (Aşırı yüklenmiş zeminlerde uygulanabilir.Üstten vurmalı çekiç ve DTH çekiç versiyonları mevcuttur.)
f) Sondaj kılavuzu borusu (muhafaza borusu) (casing) ile delgi ( Bu sistemde muhafaza borusu delik çeperlerindeki olası bir çökmeyi engellediği gibi ayrıca da matkap/burgu ucunun ilerlemesini kolaylaştırır. Kılavuz zarf borunun dönüş istikameti, döner matkap ucunun dönüş istikametinin tersinedir.) Ankraj için açılmış olan sondaj deliklerinde kök kısmının ayrıca büyütülmesi ve düzenlenmesi işlemi daha sonra uygulanan bir delgi işlemidir. Bu metot killi zonlarda zemine aktarılan ankraj gerilme kuvvetini pekiştirmek için kullanılır.
Yüksek mukavemetli, düşük gevşemeli, 0.5, 0.6 veya 0.7 inç çaplarında, 7 telli sarmal çelik halatların projesine göre 2-7 adet veya daha fazlası bir araya getirilecektir.
Çelik halatlar, temiz bir yüzeyde proje boylarına 80cm germe krikosu payı eklenerek kesilecektir.
Serbest bölgenin çimento ile bağlanmaması için polietilen enjeksiyon hortumlarının içerisine geçirilecektir.
Kök bölgesinde halatların çimento ile iyice bağlanabilmesi için dağıtıcı ve ayraçlar kullanılarak ankraj demeti haline getirilecektir.
Kalıcı ankrajların kök bölgesi, spiral hortumlar veya yüzey koruyucular ile, serbest bölgeleri ise içi gres yağlı plastik kılıflar ile korozyona karşı korunacaktır.
Ankraj demeti, gerektiğinde basınçlı çimento enjeksiyonu ile yıkanmış ve temizlenmiş deliklere, dışarıda germe krikosu payı kalacak şekilde, temizlenerek yerleştirilir.
Çelik halat demetinin delik ekseni boyunca ortalanması ve bu şekilde enjeksiyonla oluşturulacak ankraj kökünün ekseninde yer alması ankraj kök bölgesine yerleştirilecek merkezleyicilerle sağlanacaktır.
Ankraj demeti deliklere yerleştirilirken çelik halatlar birbirlerine göre burulmadan yerleştirilerek, germe esnasında ankraj kafasının dönmesine ve halatlara farklı yükler gelerek kopmamaları için; birbirlerine her metrede telle bağlanacak ve betonun içinde kalan kısımları tek bir hortumun içinden geçirilecektir.
Enjeksiyon, ankraj kökleri için yeterli derecede bir tutunma mukavemeti sağlayacaktır.
Enjeksiyon karışımının ağırlıkça su çimento oranı 0.45 olacaktır. Bu iş için enjeksiyon mikseri – dinlendiricisi ve pompası kullanılacaktır. Ölçüsü oranında alınan çimento ve su, mikserde 3-5 dakika karıştırılarak dinlendiriciye alınır, düşük devirde dinlendirilir. Enjeksiyon taşıyıcı Ø1inç hortumlar vasıtasıyla delik ağzındaki kuyu içi 20/10 polietilen hortuma bağlı tertibata pompa ile 1-3 bar basınçla enjeksiyon karışımı aktarılır. Delik ağzından enjeksiyon taşması yeterlidir. Kuyu içinden kaçak varsa 2-4 saat sonra patlatma tabir edilen basınçlı bir enjeksiyon daha yapılır, alış varsa patlatma işlemi tekrarlanabilir.
Grovak zeminde açılmış deliklerde, yıkıntı yoksa ankraj demeti kuyuya yerleştirilerek ankraj demetine bağlı 20/10 polietilen enjeksiyon hortumu ile delik dibinden enjeksiyon verilerek delik dışına taşması sağlanır. Diğer bir yöntem de çimento enjeksiyonu ile doldurulmuş temiz deliklere ankraj demetinin yerleştirilmesi şeklindedir.
Ancak erken germe gibi bazı özel hallerde priz hızlandırıcı katkı malzemeleri kullanılabilir.
Enjeksiyon işleminden en az 6 gün sonra germe işlemi yapılabilir. Enjeksiyonda katkı malzemesi kullanıldıysa germe süresi öne çekilebilir. Ankrajlar mutlaka atlamalı germe işlemine tabi tutulur. Kuşak betonu döküldükten ve mukavemetini kazandıktan sonra, projeye uygun olarak hazırlanan çelik plaka ve başlık halatların üzerine yerleştirilir, halatlar germe krikosuna sabitlenerek germe işlemine başlanır.
Geçici ankrajlarda test amacıyla uygulanan ön germe kuvveti, 0.1P-0.5P-0.75P-1.0P kademeleriyle çalışma yükünün 1.15 katına kadar çıkartılacaktır, kalıcı ankrajlarda bu değer 1.25P’ dir. Her yük kademesinde uzama durana kadar en az 1dak., en son yük kademesinde 5dak. beklenip, okumalar alınacaktır. En son kademede 0, ½, 1, 3 ve 5 dak okumaları alınır, eğer ½ ve 5 dak okumalarının farkı 2mm den fazla ise 5 dak sonra ek olarak 45 dak daha beklenmelidir. Daha sonra projede hesaplanan çalışma yüküne inilerek, yük ankraja kilitlenir. Kilitleme yükü mekanik kayıpları ve diğer proje koşullarını da göz önüne alarak mühendis tarafından değiştirilebilir (0,50 – 1,00P). Kilitlenme yükünde tendonlar, dişli kıskaç kelepçeli kamalarla, ankraj kafası ve plakaya sabitlenirler.
Hafriyat, uzman ölçü ekibinin yönetiminde yapılacaktır. Kuşak kirişi için iksa önünde bir metre genişlikte perde alt kotuna kadar, makinenin delgi yapabilmesi için ise ankraj kotundan 60cm daha derin hafriyat yapılacaktır.
Donatı kafesleri temiz bir yüzeyde hazırlanacak ve temizlenerek yerleştirilecektir.
Bu kirişler, hazırlanan donatı kafesi önüne konulan çelik veya ahşap kalıplar vasıtası ile imal edilecektir.
Betonarme imalatların projede belirtilen kot ve boyutlarda imal edilebilmesi için panel kalıplar temizlenerek ve yağlanarak kullanılmalı, destekler hareket etmeyecek ve istenmeyen beton ağırlıklarına neden olmayacak sağlamlıkta yapılacaktır. Beton vibratörle yerleştirilecektir.
13.1.Çimento : İmalatta, 28 günlük basınç mukavemeti 325 Kg/cm2 portland çimentosu kullanılacaktır.
13.2.Su : Enjeksiyon karışımında kullanılacak su, tortu ve yabancı katı maddelerden arındırılmış, çimentoya zarar vermeyecek kalitede su olacaktır.
14.1.Delgi Makinesi: Uygulama projesinde öngörülen derinliğe kadar yukarıdaki yöntemlerden biri ile delgi yapabilecek kapasitede delgi makinesidir.
14.2.Enjeksiyon Seti: Su ile çimentoyu karıştırarak hazırlayan karıştırıcı kazanlar ve enjeksiyonu deliğe basınçla iletebilen pompadan oluşan settir.
Ankrajların tesis işlemlerinin tamamlanmasının ardından ankraj halatlarının dışarıda kalan kısmı, zarar görmemesi için plastik kılıf ile koruma altına alınacaktır.
İksa projelerinde teknik müdürlük tarafından deplasman ölçümü yapılmasına gerek görülmesi durumunda, deplasman ölçümüne hafriyattan önce başlanmalıdır. Yatay ve düşey deplasmanlar iksa sistemi ve çevre yapılardaki değişik cephelerde tanımlanan periyotlar ile ölçülerek-değerlendirilerek takip edilmelidir.
Günlük şantiye çalışma raporunda (E.NO:7) ankrajın boyutu, yeri, numarası ve boyu mutlaka yer almalıdır.
İşverenin istemesi halinde öngermeli zemin ankrajları imalat raporu (E.NO:11) kayıtları ankraj no, tipi, delme metodu, delik çapı, eğimi, boyu, enjeksiyon tarihi, su/çimento oranı, çimento miktarı, cinsi ve açıklamalarda geçilen zeminler ile diğer gerekli bilgileri kapsayacaktır.
Günlük ankraj ön germe raporları listesi formu (E.NO:8), ankrajın yeri, no’su, tipi, eğimi, boyu, kök boyu, halat çapı, tipi, adeti, elastisite modülü, germe kriko no’su, kapasitesi, piston alanı, her yük kademesindeki deplasman okumaları, elastik ve plastik uzama miktarları, kilitleme yükü ve diğer gerekli bilgileri kapsayacaktır. Ön germe formunun kullanılması zorunludur.
İmalatların kalite kontrolu YY.09 “Ölçme ve İmalat Kalite Kontrol İşleri”ne, kullanılan malzemelerin kalite kontrolu ise T06 “Malzeme Kabul Kriterleri”ne uygun olarak yapılacaktır.
